De credits Als eerst komt het logo van Warner Bros. Pictures in beeld. Hierna volgen de credits deze bestaan uit witte blokletters op een zwarte achtergrond. Tegelijkertijd met dat de credits in beeld komen begint de strijkmuziek te spelen. De muziek begint rustig en zacht, maar begint al snel aan te zwellen. Op ongeveer 2,5 minuut begint de muziek wat onheilspellend te klinken. Hierdoor weet de toeschouwer al dat het niet om een comedy of vrolijke film gaat. De muziek stuurt op deze manier de verwachting van de kijker. Wanneer de laatste credits worden getoond is de muziek op zijn krachtigst, hierna volgt bijna twintig seconden een zwart beeld. Tijdens dit beeld neemt de kracht van de muziek wat af. Ook is te zien dat het beeld niet helemaal zwart is, in het midden van het beeld is een lichte waas te zien. Naarmate de tijd vordert wordt deze waas duidelijker, lichter en groter. Tijdens de credits zorgen de muziek en het kleurgebruik ervoor dat de film voor de kijker somber overkomt.
De shots zijn erg lang, er gebeurt weinig, hierdoor heeft de toeschouwer de tijd zich in de situatie te verplaatsen en de somberheid aan te voelen.
Conclusie Aan de hand van mijn analyse ga ik mijn hoofdvraag beantwoorden. Mijn hoofdvraag was: Hoe zorgen de filmische middelen ervoor dat de film somber en zwaarmoedig overkomt? Ik zal per filmisch middel aangeven hoe deze voor de somberheid zorgt.
Voor mijn analyse wil ik onder andere op de muziek gaan letten. Het geluid valt onder de filmische middelen. Ik heb dan ook als hoofdvraag: Hoe zorgen de filmische middelen ervoor dat de film somber en zwaarmoedig overkomt? Omdat ik op de filmische middelen ga letten zal ik hieronder een overzichtje geven van de punten die ik uit ga werken. - Mise-en-scène: Hoe zitten de verschillende ruimtes in elkaar? Waar worden de personages in de ruimte geplaatst? Wat heeft de mise-en-scène voor werking op de toeschouwer? - Cinematografie: Welke ruimtes worden getoond en welke worden geïmpliceerd? Hoelang zijn de verschillende shots? - Montage: Hoe zijn de overgangen tussen de scènes en welk effect hebben deze overgangen? - Geluid: Welk doel heeft het geluid in elke scène?
Natuurlijk speelt de titel van de film ook een rol bij de sfeer van de film. Dood in Venetië voorspelt natuurlijk al niet veel goeds. Door de titel kan de kijker ook al verwachten dat het een dramatisch en somber verhaal zal worden.
Beluister hieronder de muziek van de openingssequentie en bekijk enkele foto's van de hoofdrolspelers.
De muziek is langzaam, triest en onheilspellend. Sommige stukken lijken zelfs hartverscheurend, vooral de muziek geeft de opening een trieste stempel mee. Op sommige momenten lijkt het alsof de trieste muziek de gedachte van de man verwoordt, de kijker verwacht dan ook dat de man sombere gedachten heeft.
Ik heb voor de film Death in Venice gekozen. De film is geregisseerd door Luchino Visconti. De film is gemaakt in 1971. Death in Venice speelt zich af in Italië en Frankrijk. Het gaat over een man (Gustave Aschenbach) die per schip een reis maakt naar een venetiaanse badplaats. De reden van zijn bezoek is het vinden van ontspanning omdat hij blootgesteld had gestaan aan stress. Tijdens zijn verblijf voelt hij zich aangetrokken tot een jongere jongen, Tadzio, die daar op vakantie is. Voor Gustave beschikt Tadzio over het schoonheidsideaal en hij wordt verliefd. Tijdens het verhaal blijkt dat ze allebei de pest hebben. Voor mijn onderzoek maak ik gebruik van een theoretisch kader, namelijk het cognitivisme. Het cognitivisme houd zich bezig met herkenning en verwachting van de toeschouwer. Ik heb voor dit theoretisch kader gekozen omdat deze het beste aansluit bij mijn hoofdvraag.
Ten eerste valt de eenzaamheid heel erg op, van de man maar ook van het schip. Dit geeft een triest en zwaarmoedig effect. Daarnaast de kleuren, alle kleding en decors hebben grauwe kleuren. Alleen de zon geeft in 2 shots nog enige oranje kleur. De gezichtsuitdrukking van de man is ook erg triest.
De montage zorgt niet erg voor het gevoel dat de opening aan de toeschouwer meegeeft. Alleen het verloop van de credits naar shot 1 is een goed voorbeeld van de benadrukking van de somberheid. De film opent vanuit een zwart beeld, deze start geeft meteen al goed aan wat de toeschouwer kan verwachten; een donkere zware film. De andere overgangen hebben niet echt invloed op de sfeer.
Het eerste shot begint wanneer er vanuit de waas contouren zichtbaar worden. In het begin is het nog onduidelijk maar later wordt zichtbaar dat het om een schip op zee gaat. Er is stoom te zien, een schip en om het schip heen is water. Nergens is land of een ander schip te zien. Dit representeert de eenzaamheid. Het is voor de kijker duidelijk dat het schip zich op een grote zee bevindt. Het schip verplaatst zich binnen het beeld. Hij komt via de linkerkant ons beeld in en de camera zorgt ervoor dat het schip in het midden van het beeld komt. Hier is sprake van een extreme long shot, het schip is erg klein in beeld en bevind zich op grote afstand van de toeschouwer. Vervolgens komt het schip naar de camera toe gevaren. Dit gebeurt heel rustig en nog steeds is verder niets te zien, alleen de zee, het schip en de lucht. De camera beweegt op en neer, hierdoor krijgt de kijker het idee dat de camera zich op een schip bevind omdat hij beweegt als het deinen van een schip.
Het geheel ziet er somber uit. De voornaamste kleuren zijn zwart en grauwe grijze kleuren, maar in de lucht en op de zee zijn de kleuren oranje en geel te zien. Op deze manier wordt de zon geïmpliceerd, deze is niet in beeld te zien. Maar omdat het beeld van donker naar wat lichter gaat, verwacht de kijker dat er sprake is van opkomende zon. Ook is er sprake van een licht-donker contrast, zwarte schip steekt scherp af tegen de minder donkere achtergrond. De shot duurt ruim een minuut.
De overgang van de credits naar de film is erg onopvallend. In eerste instantie heeft de kijker niet door dat het zwarte beeld waar hij naar kijkt een onderdeel van de film is. Hier is dus sprake van een fade-in, het filmbeeld wordt langzaam helder en duidelijk. Tijdens de eerste shot blijft de muziek doorspelen die we ook al hoorden bij de credits. Naarmate het schip dichter naar de camera en dus de kijker toekomt, zwelt de muziek aan. Hierdoor wordt het toch enigszins saaie beeld wat spannender gemaakt en verwacht de kijker dat er wat spannends te gebeuren staat. In deze shot zorgen de muziek, de sombere kleuren en de eenzaamheid van het schip op de enorme zee voor een somber gevoel.
In de tweede shot is voor het eerst een persoon in beeld. Doordat het eruit ziet als een schip en erom heen water te zien is verwacht de kijker dat deze scène zich afspeelt op het schip dat in de vorige shot in beeld is geweest, op deze manier wordt het dek van het schip geïmpliceerd hoewel deze niet geheeld in beeld is. De man bevindt zich in het midden van het beeld op een stoel. Er is sprake van een long shot. Hierdoor weet de kijker dat hij centraal staat en op deze manier verwacht de kijker dat hij de hoofdrolspeler is omdat hij de enige is die echt in beeld komt. Ook loopt er een man achter de hoofdrolspeler langs maar deze verdwijnt weer in de offscreen space.
De ruimte waar de man zich bevindt bevat veel grauwe kleuren zoals zwart bruin grijs wit. De kleding die de man draagt zijn degelijk, grauw en stijf, hij heeft een deken om zich heen, een sjaal om en een dikke jas aan, hieruit kan de toeschouwer opmaken dat het er koud is. Wat opvalt, is dat de linkerkant van het beeld heel donker is en de rechterkant vrij licht. Er is hier dus sprake van een licht-donker contrast. De overgang van shot 1 naar shot 2 is vergeleken bij de vorige overgang vrij abrupt, in dit geval springt het beeld namelijk over. Gedurende de shot, die overigens zo’n 47 seconden duurt wordt er ingezoomd op de man. Er is dan sprake van een medium shot.
Je ziet dat de man in gedachten verzonken is en zit te mijmeren, hij probeert een boek te lezen maar het komt er niet van. Ondertussen speelt nog steeds dezelfde muziek als in de vorige shot. Wanneer er is ingezoomd slaakt de man een diepe zucht en gaat de muziek harder spelen. Het lijkt alsof de muziek zijn gedachten verwoord. Dit schept voor de toeschouwer de verwachting dat hij eerst hij rustig zat te lezen, maar dan gaan zijn gedachten met hem aan de haal. In deze shot zorgen de eenzaamheid, de donkere kleuren en de trieste muziek voor de somberheid. Er wordt niet gesproken en de man lijkt haast wel alleen op de wereld.
De volgende shot is een natuurshot. Doordat heb beeld beweegt en de natuur aan ons voorbij trekt verwacht de kijker dat de camera zich op het schip bevind. De lucht heeft een oranje gloed, dit is een opvallende kleur na alle grauwe kleuren uit de vorige shots. In de shot is naast de natuur niets te zien, voor de kijker schept dit de verwachting dat dit het uitzicht is wat de man heeft. Ook dit shot geeft duidelijk weer de eenzaamheid van de man weer. De volgende shot is ook een natuurshot, maar geeft een ander beeld weer. Hier is geen sprake meer van een oranje gloed en de grauwe sombere kleuren zijn weer terug. Deze twee shots duren ongeveer 30 seconden. Bij beide shots is sprake van extreme long shot. Ook deze shots geven somber- en eenzaamheid weer. De dreigende muziek, de grauwe kleuren en geen mens in de wijde omtrek zorgen hiervoor.
Bij deze shot zijn we weer terug bij het medium shot van de man. De shot loopt over in een medium close-up. Hierdoor is er weinig van de ruimte te zien. De man bevindt een beetje aan de rechterkant van het beeld, de linkerkant is voor een groot deel opgevuld door de stoel. Deze heeft een zachtere kleur en doorbreekt de somberheid. De man zit nog steeds op dezelfde plek en draagt nog steeds dezelfde sombere kleding. Hij vecht tegen de slaap en de muziek wordt wat rustiger, dit schept de verwachting dat hij zijn gedachten weer een beetje op een rijtje heeft. De shot duurt 15 seconden en eindigt als hij zijn ogen dichtheeft, de kijker verwacht dat hij in slaap is gevallen. Ook bij deze shot zorgen de kleuren en de sombere muziek voor zwaarmoedigheid.
In shot 6 naderen we heel langzaam een stad die aan het water ligt. Door de titel van de film verwacht de kijker dat het gaat om Venetië. In deze shot zijn de kleuren wel heel grauw en somber. De stad ligt nog gehuld in de ochtendnevel en het beeld is gevuld met alleen maar grijs-blauw tinten. Er is hier weer sprake van een extreme long shot. De muziek is niet heel hevig, het schip vaart rustig en ook de muziek is rustig. De shot is opvallend kort, namelijk maar 10 seconden. Vooral de grauwe kleuren zorgen voor de somberheid, het is voor de kijker ook niet duidelijk of de man nu juist blij of bedroefd is dat hij in Venetië aankomt. Door het beeld wat we nu van Venetië krijgen, lijkt het alsof het niet veel goeds zal brengen.
Deze shot brengt ons weer terug bij de man. De shot begint als het ware waar we eind shot 5 gebleven waren, een medium close-up van de man. Hij opent zijn ogen, de kijker verwacht dat hij tussen shot 5 en 7 heeft geslapen. De muziek is een beetje triest, met lange halen en ook de man kijkt somber. Wanneer de toeter van de boot klinkt is de openingssequentie afgelopen.
Shot nummer Tijd in seconden Beschrijving shot 1 65 Er komt een schip naar de camera toe gevaren vanuit de verte. Gedurende de shot komt het schip steeds dichterbij. 2 47 Er is een man te zien die op een stoel zit en een boek probeert te lezen. Hij is in gedachten verzonken 3 20 In deze shot is de omgeving te zien om het schip heen. 4 10 In deze shot is ook de omgeving te zien maar dan van een ander standpunt. 5 15 We zien de man weer zitten. Nog steeds in zijn eentje in gedachten verzonken. 6 10 We zien de stad waar het schip op aan vaart. De stad is nog in ochtendnevel gehuld. 7 19 We zijn weer terug bij de man, hij opent zijn ogen.